Muzej pećine

Medvjedi Orlovače

Tokom radova na uređenju pješačke staze kroz pećinu, prikupljan je pronađeni paleontološki materijal. Koštani ostaci pronađeni su duž čitave trase staze, često na samoj površini ili sasvim plitko u glini. Među pronađenim kostima dominiraju rebarne kosti i kosti ekstremiteta pećinskih medvjeda. Veliki broj polomljenih kostiju najvjerovatnije je posljedica kretanja medvjeda duž hodnika, koji je mjestimično bio prekriven kostima. Krupnije kosti životinje su gurale prema zidovima hodnika, dok su one tanje bivale slomljene.
U avgustu 2002. godine počela su i sistematska paleontološka istraživanja u Orlovači. Najprije je detaljno pregledana površina pećine i tom prilikom su pronađene dvije medvjeđe lobanje, fragmenati gornje vilice, nekoliko donjih vilica i više desetina dugih kostiju. Najveći broj kostiju pronađen je u dvorani Romanija, ispod stjenovitih blokova i u njihovim šupljinama. Najvjerovatnije da je ovaj materijal nanijet podzemnim tokom. Na ovaj zaključak navodi i činjenica da su pronađene uglavnom krupnije kosti ekstremiteta, koje su često nalažene zaglavljene između stijena. Pored ovoga, mala moćnost rezidijalne gline u ovoj dvorani upućuju na djelovanje snažnog podzemnog toka.
Na početku Medvjeđe dvorane zapažaju se istražne sonde u kojima su tokom kasnih osamdesetih godina prošlog vijeka pronađeni brojni ostaci pećinskih medvjeda, starosti preko 16.000 godina. U istoj dvorani, kod poligone tačke 24d započeto je kopanje jedne sonde uz sjeverni zid. Tu je pronađena lobanja pećinskog medvjeda, a u neposrednoj ostaci još dvije lobanje, ali znatno manjih dimenzija.
Pronađeni paleontološki materijal pripada jedinkama različitog starosnog doba (od juvenilnih do senilnih) i različitog pola. Prema broju lobanja, može se govoriti o najmanje 8 individua, ali je broj medvjeda koji su živjeli u pećini zasigurno mnogo veći, s obzirom na to da su pronađene kosti i jedinki juvenilne starosti.

Slepi miševi pećine Orlovača

Slepe miševe pećine Orlovača, posetila je 24. septembra ove godine istraživač Jelena Burazerović (MSc) sa Biološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu, uz podršku Mladena Samardžića iz opštine Pale, a uz dozvolu Republičkog zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasleđa Republike Srpske. Cilj ove posete bio je ispitivanje faune slepih miševa pećine Orlovača. Na samom lokalitetu viđeno je oko deset jedinki slepih miševa, dok je uhvaćeno, izmereno i neposredno nakon hvatanja pušteno na istom mestu, ukupno tri jedinke koje pripadaju dvema vrstama, i to: dve jedinke malog potkovičara (Rhinolophus hipposideros) i jedna jedinka malog mišouhog večernjaka (Myotis oxygnathus).

Mali potkovičar (Rhinolophus hipposideros) pripada porodici potkovičara (Rhinolophidae) za čije predstavnike je karakteristično da imaju kompleksnu strukturu nosnih nabora u obliku potkovice, po čemu su dobili i ime. Mali potkovičar je najmanji evropski potkovičar. U hibernaciji se potpuno obavija krilima i krilnom membranom. Naseljava pogodna staništa i do 2000m nadmorske visine, hrani se u šumama, duž međa, u visokoj vegetaciji. Često posećuju i sela u kojima se hrane u voćnjacima, duž međa ili na livadama koje tokom dana koristi stoka za ispašu. Kao skloništa pretežno koristi pećine. Tokom zime se mogu uočiti kako slobodno vise pojedinačno na međusobnom rastojanju od 20 do 30cm. Veoma je dobar letač, sklon manevarskom letu u vegetaciji, hrani se insektima koje hvata u letu ali ih i “skida” sa vegetacije. Areal aktivnosti retko prelazi 20km, dok se glavna područja gde se hrani nalaze u radijusu od 2.5km od skloništa.

Mali mišouhi večernjak (Myotis oxygnathus) pripada porodici večernjaka (Vespertilionidae), koja je ujedno i najbrojnija porodica slepih miševa. Mali mišouhi večernjak je krupan slepi miš, jedna je od naših najvećih vrsta, sivkasto-braon krzna na leđima i sivo-belog krzna na trbušnoj strani. Veoma je sličan po izgledu velikom mišouhom večernjak (Myotis myotis). Naseljava skoro isključivo pećine i druge podzemne objekte. U objektima se može se naći zajedno sa velikim mišouhim večernjakom (Myotis myotis), potkovičarima, kao i dugokrilim ljiljkom (Miniopterus schreibersii), dugoprstim večernjakom (Myotis capaccinii) i šiljouhim večernjakom (Myotis emarginatus). Zabeleženo je da je jedna jedinka ove vrste doživela starost od čak 33 godine! Inače u proseku žive 14-16 godina. Zimska i letnja skloništa su međusobno udaljena ne više od 15km, retko migrira na veće udaljenosti. Područja u kojima se hrani nalaze se u radijusu od 4-7km.

Recentna fauna

Najbrojniji stanovnici Orlovače su beskičmenjaci (Invertebrata), naročito iz razdela Arthropoda. To je razdeo u životinjskom svetu sa najvećim brojem vrsta kome pripada klasa Insecta (oko milion poznatih vrsta). Njihova raznovrsnost u negostoljubivim staništima kakva su pećinska dokazuje da su sposobne da se prilagode najrazličitijim sredinama. Vrlo karakteristične grupe insekata iz reda Coleoptera (tvrdokrilci) su brojne u Orlovači i uopšte za pećine Dinarida. Te dve grupe su istovremeno i najreprezentativnije familije iz reda Coleoptera – Carabidae i Cholevidae.